Bir soru: "Letterer" ne demektir?...

[Kagan]

Özgün basimlarda (özellikle comics'lerde), edisyon bilgileri verilirken Letterer diye bir deyim geçiyor. Bu sözcügün anlamini tam olarak çikaramadim. Iki anlam arasinda gidip geliyorum ki asagida bu anlamlari belirttim. Acaba bunlarin hangisi dogrudur? Hiçbiri dogru degilse sözcügün esas anlami, ifade ettigi kavram nedir?

1. Maceranin balonlarini elle (eskiden) ya da bilgisayarla (günümüzde) dolduran, yazan kisi.
2. Senaryoyu, balonlardaki konusmalara "uyarlayan" kisi.

Muhakkak bilen biri ya da birileri vardir...  

[kalidor]

Birincisi biraz basite kaçar gibi, ikincisi de basli basina bir is. Ikincisidir herhalde

[pizagor]

Bir zamanlar konusma balonlari elle yazildigi için bu terimi hep kaligraf olarak düsünmüsümdür...

Bir nevi Sayisman ailesinin (Ferdi Sayisman - Sevki Sayisman) babadan ogula devredilen sanati...

[karga]

1. Maceranin balonlarini elle (eskiden) ya da bilgisayarla (günümüzde) dolduran, yazan kisi.

dogru cevap 1.
Görevi sadece balon içini doldurmak degil, balonun sayfadaki yerine, sekline ve tasarimina da karar veren kisidir "letterer".
Senaryoya bir müdahalesi yoktur.

[emre ozdamarlar]

Su sayfada detayli bilgi vermisler.

http://www.dharbin.com/blog/process-using-the-mighty-ames-lettering-guide/

Ames Lettering Guide denilen alet kullaniliyormus bu iste:

https://www.youtube.com/watch?v=1equHBlCGAQ

[hanac]

[KenParker]

Resim noktayı koymuş.

[Tuco Ramirez]

Bu resimde letterer'in hiçte gereksiz olmadığı, hatta olmazsa olmaz olduğu çok net görünüyor.

[seastar1000]

👏👏👏👏👏👏👏👏

[ferzan]

Letterer Türkçe ne demek acaba, bu söz için Türkçe söz var mı?

    Bizde ki karşılığı kaligrafi ve balonlama, eskiden sadece kaligrafiydi, şimdilerde bazen sadece balonlama...Bizdeki balonlama mantığı yurt dışına kıyasla daha BD ekolüne yakın...Yani balonları sonradan başka biri yerleştirmiyor, çizer balonu ve yazı kutularını sayfaya ekliyor, ya kendi kaligrafisiyle yazıyor, ya da yerli sektördeki aşırı yetkin bir avuç kaligrafistten biri yapıyor...Bizde balonlama demek sadece içindeki yazıları doldurmak demekti uzunca bir süre...Endüstriyel çizgi romanlarda olduğu gibi çizer sayfayı balonsuz çizmiyor çünkü...Üreten de genelde tek kişi olunca ister istemez her şey çizere kalıyor, son yıllarda yeni yeni kırılmaya başladı bu durum birkaç örnekle...Ben şahsen balonu çizerin yerleştirmesini ve orijinal sayfanın bir parçası olmasını seviyorum...

    Bir de çeviri yayınlarda bazen şöyle bir durum oluyor; içerik çok öznel ise, yani çocuk el yazısıyla karalamalar, duvarda tabelalar, duvar yazıları ya da uyarı levhaları gibi önemli detaylarda da görsel uygulamacı devreye giriyor...Şu ana kadar görsel uygulama olarak beni etkileyen iki isim oldu...Biri, birkaç sene önce Daredevil "İmgelem" cildinin görsel uygulamasını yapan Necmi Yalçın...Kendisi de çizer olan Necmi Yalçın, bu cildin Türkçe 'ye uyarlanmasında muazzam bir iş çıkarmıştı...Diğer isim de Veli Okulan, pek çok kitabın künyesinde adını görmemiz mümkün...

    Bilinen kaligrafistlerimizden de örnek vermek gerekirse; Rahmetli Ferdi Sayışman ile oğlu Şevki Sayışman, rahmetli Nezih Dündar, Rıza Külegeç, Fatih Kaan...Belki unuttuğum birkaç isim daha...Kaligrafisi de çok güzel ya da kendine has olan çizerlerimiz de çoktur...Saymaya kalksam iş epey uzar...

    Eskiden çeviri yayınlarda ya da yerli üretimlerde, gazete tefrikası olsun haftalık ya da aylık dergi olsun, kaligrafistler çok iş yaparlardı...2000 'lerden sonra azalarak bittiler, bugün sadece Şevki Sayışman ve Fatih Kaan haftalık dergilerde devam ediyor diye biliyorum...Onların el yazılarından da font oluşturuldu galiba, bazen kaligrafist eli değmiş gibi dizgi balonlar okuyoruz...

    Sözün özü, uygulamanın türüne göre kaligrafi, balonlama ya da kaligrafi ve balonlama olarak Türkçe 'ye mükemmel bir şekilde uyarlanıyor...Eksik bilgi vermişsem dostlar ve abiler düzeltsin, ismini unuttuklarım da kusuruma bakmasınlar...

    Not: Yunusmeyra ve BAHADIR rumuzlu abilerimin de bu konuda söyleyecek epey sözleri olduğuna eminim...

[ferzan]

    Ben Türk çizgi roman dilinde oturmuş olan deyimleri söyledim...Burada çok uzun yıllardır konuşma balonlarını yazma işine balonlama deniyor (bazı ülkelerde kabarcık deniyor mesela, o da bana tuhaf geliyor)...Kaligrafi ise evet, apayrı bir sanat dalı olmasına rağmen çizgi roman teriminde balon yazılara tekabül ediyor...Yerleşik anlayış bu şekilde...Görsel uygulama ise lettering olayına kafa kafaya tekabül etmiyor, yukarıda örneğini verdiğim özel uygulamalar için geçerli daha çok...Türkiye 'de çizgi roman ve mizah dergilerinde, gazete çizgi romanlarında "lettering" kelimesine tekabül eden yegane terimler kaligrafi ve balonlamadır uzun yıllardan beri...Hatta balonları da bizde çizerler orijinal sayfaya çizerek yerleştirdiği için doğrudan kaligrafi diye de geçtiği çok olur...Bizde balon yerleştirme son yıllardaki birkaç istisna hariç asla bir iş kolu olmadığı için elimizde olanlar bunlar... Açıkçası bana da böylesi daha uygun geliyor...

    Çeviri çizgi romanlarda da artık font kullanıldığı için, kaligrafi tabirinin de içi dolmuyor...Bazı yayınevleri düz hesap grafik uygulama, görsel uygulama ve saire diye çözümlüyor ya da hiç belirtmiyor o kısmı, comics çevirilerinde ise çizgi roman sayfalarında yer alan yazar-çizer isimleri altında yine kaligrafi ya da balonlama diye geçiyor...

[yunusmeyra]

ferzan söylenecekleri söylemişsin dostum, hızlı biçimde "balonlama" tarihimizi de özetlemişsin, ellerine sağlık sanatların ve zanaatların yapılışlarına,teknik ve yöntemlerine uygun düşen tanımlar, terimler yerel olarak şekilleniyor kimi zaman, bence iyi de oluyor; bir süre sonra tabirler ve acele bulduğumuz bazı isimlendirmeler bile "kavram"ı anlatır hala geliyor

"balon" kelimesinden türetilen sıfat ve isimler çizgi romancılığımız konusunda terimlere yabancı olan herkese bir ölçüde "yapay" gelebilir. fakat "computer" karşılığında kullandığımız "bilgisayar" kelimesi kadar anlamlı bugün. çocukluğumuzdan itibaren bir çok dergide okuyucu mektupları yoluyla çizgi roman üreticilerinin bizlere verdiği cevaplardan; mizah dergilerindeki karikatür ustalarının değerlendirmelerinden vs. "balon" ve "balonlama" tabirini sıkça işiterek büyüdük. sonraki yıllarda grafik, çizim, karikatür vs dallarla uğraşanlarımız başta olmak üzere "yerel" isimlendirmeleri sahiplendik. sanırım yerli okuyucu da üzerinde uzlaşılan bu tanımı ve isimlendirmeyi sahiplenmiş durumdadır...

tamamen yukarıdaki konuyla ilgisi kurulur mu bilmiyorum ama aklıma gelen bir kaç şeyi de eklemiş olayım:

-bugün "comics" kelimesine halâ tam olarak alışamasam da, kapsadığı çizgi roman türlerinin tamamını düşündüğümde "çizgi romanı" anlatan kullanışlı ve yaygın amerikan-ingiliz terimi olarak kabulleniyorum(ama yine de "komik!" buluyorum  )

-"grafik roman" tabirini ise gereksiz bir "nezihleştirme çabası" gördüğüm için reddetmeye devam edeceğim  ,

-"band dessinee" tabirini frankofon diyarlar açısından bir isimlendirme başarısı olarak görmüşümdür(evet, hiçbir terim günahsız değildir!) bizde de bu tarz ve mümkünse "edebi" çağrışımlardan sıyrılmış, "çizgi" ve "resim" kavramlarının "roman" türünün(bazı isimlendirmelerde "hikâye" türünün) sıfat tamlaması olarak kullanılmadığı bir isimlendirme olmasını arzulamışımdır,

-italyanların "balon"u hem konuşma alanları için hem de tümden bir "çizgi roman" türü için kullanmalarını ise çr tarihlerine baktığımda sanırım anlayabiliyorum, ama daha yaratıcı olmalarını beklerdim