Marvel Külliyatı: Tekmili birden en ideal okuma sırası

[Ali Murat]

Giriş

Herkese selamlar.

35 yaşını devirmiş bir okur olarak yaklaşık 30 yıldır çizgi roman okuyorum, 25 yıldır biriktiriyorum, 20 yıldır kendi çapımda ve maddi imkânlarım dahilinde koleksiyon yapıyorum. Bu süreçte edindiğim takıntılardan biri ise, okuduğum materyal her ne olursa olsun kronolojiye olan saplantım. Eğer bir yazarı okuyorsam ve beğendiysem mutlaka bibliyografyasını inceler ve ilk yazdığı öykü/roman neyse oradan başlayıp kronolojik ilerlemeye çalışırım. Bu sayede yazarın kariyerinde gösterdiği gelişmeyi (ya da varsa gerilemeyi) gözlemleyebileceğimi düşünürüm.

Aynı takıntı iş çizgi romanlar olunca (dolayısıyla külliyat muazzam boyutta olunca) çok daha çetrefilli oluyor haliyle.

Hele Marvel ve DC gibi ana akım firmaların çıkardığı dergilerin, 80 yılı aşkın bir süredir adeta birbirleriyle iç içe geçmesi, özellikle Marvel'ın başını çektiği (yanılmıyorsam Avengers Disassembbled olması lazım) 2000li yılların ortalarında dergilerin tek başlarına ilerlemekten ziyade "event" odaklı hale gelmesi ve bunların (çoğu zaman) birbirlerini tetiklemesi ve devamı olması gibi etkenler, ayrıca eski sayılara olan atıfların, kronolojik okumanın önemini arttırdığı gibi, (kendi adıma) bu dergilerden alınan keyfi üst seviyeye çıkarıyor.

Bu sebeplerden ötürü uzun zamandır hem Marvel hem DC için tüm külliyatları içeren ideal okuma sıralarını araştırıyordum. İnternette çeşitli kaynaklardan derlediğim bilgileri kendi içime sinen bir şekilde, en ideal olduğunu düşündüğüm sıralamayla burada yazacağım. DC için işler Marvel'a göre daha çetrefilli olduğu için, ve 40'lı yıllarda çıkan dergilerdeki öyküleri derlemesi daha çetin bir iş olduğu için onu sonraya bırakıyorum. DC için New52 öncesi ve sonrası şeklinde bir planlama düşünüyorum, ama bu yazının konusu Marvel.

Bildiğiniz üzere amerikan çizgi roman tarihinde dönemler Golden Age, Silver Age, Bronze Age, Modern Age gibi dönemlerle anılıyor. Bunlar arasında keskin bir çizgi olmamakla beraber bu kılavuzda biz Silver Age'den başlayacağız. Dönemler ve neye göre ayrıldıkları ile ilgili üzerinde çalıştığım bir yazıyı da ileride yayınlayacağım.

Bazı kaynaklarda, yayınların ilerleyen dönemlerinde söz konusu karakterin eski zamanları ve gençliği ile ilgili mini diziler yayınlanmış olabiliyor ve bu yayınlar kronolojide aslında sonradan yayınlanmış olmasına rağmen önceye dahil ediliyor.  Örneğin X-Men'i ele alacak olursak 1999-2001 arasında yayınlanan X-Men: The Hidden Years adlı dergi (y/ç: John Byrne) Uncanny X-Men 66 ile Giant Size X-Men 1' in arasındaki zaman diliminde geçtiği için, okuma sırasında da söz konusu zamana yerleştirilmiş. Biz böyle yapmayacağız. Bu listede esas olan hikayenin geçtiği zaman dilimi değil, yayınlandığı tarih olacak. Ancak hikaye bütünlüğü sağlanması açısından rehberde yayın tarihleri arasında birkaç aylık gel gitler olacaktır.

Çizgi roman dönemleri ile ilgili ayrıyeten detaylı bir yazı yazacağımı söylemiştim, Silver Age'in milâdı için her ne kadar kaynaklar Comics Code Authority'yi işaret etse de, söz konusu değişimin Marvel üzerindeki etkisi için Fantastic Four#1'i göstermemiz yanlış olmaz. Günümüzde bildiğimiz anlamdaki Marvel evreni de bu sayıyla başladığı için biz de rehberimizi bu sayıyla açacağız.

Uzun ve sıkıcı girizgâhımızdan sonra birinci bölümümüzle başlayalım.

Bölüm 1.1 Marvel'ın başlangıcı

Marvel'ın bugünkü mitosunun başlangıcı olarak yukarda dediğimiz gibi 1961 tarihli Fantastic Four#1 başa yazılabilir. Aynı dönemde birbirini takip eden şekilde Ant-Man, Thor ve Hulk karakterleri de okuyucunun karşısına çıkacaktı.

• Fantastic Four #1-7
• Tales to Astonish #27
• Incredible Hulk #1-6
• Journey Into Mystery #83-97
• Strange Tales #101-106
• Tales to Astonish #35-48
• Fantastic Four #8-18

Bölüm 1.2 Örümcek Adam'ın sahne alışı

Süper kahramanlar ve ezeli düşmanlarının kavgası devam ededursun, farklı bir karakter okuyucu karşısına çıkacaktı. Steve Ditko'nun hayat verdiği bu karakter Örümcek Adam'dı. Öncüllerinden farklı olarak günlük hayatında sıradan bir liseli çocuk olan bu karakter aslında bir antoloji dergisi olan Amazing Fantasy'de alelade bir öykü gibi planlanmışken (tıpkı Ant-Man gibi) okuyuculardan gelen muazzam beğeni sonucunda hemen aynı yıl kendi dergisine kavuşacaktı. Fantastic Four'da ise en çok etkileşim alan karakter olan Human Torch, Strange Tales adlı antoloji dergisinde kendi solo öykülerine kavuşmuştu. Aynı derginin 110. sayısında aynı şekilde bir antoloji öyküsü olarak planlanan Dr. Strange görücüye çıkacak, okuyucudan gelen olumlu geri dönüşler üzerine 114. sayıdan itibaren Strange Tales'te yeri baki olacaktı. Yine başka bir antoloji dergisi olan Tales of Suspense'te ise Iron Man okuyucunun karşısına çıkacaktı.

• Amazing Fantasy #15
• Amazing Spider-Man #1-12
• Strange Tales #107-114
• Strange Tales Annual #2
• Fantastic Four Annual #1
• Tales of Suspense #39-47

Bölüm 1.3 Avengers ve X-Men

Döneminde aynı sektördeki meslektaşlarına kıyasla muazzam bir ticari zeka, girişimcilik ve baskın karaktere sahip olan Stan Lee, portföyündeki karakterlerin elde ettiği başarı ve yakaladığı tirajı görünce, bunları bir potada eritmeyi düşündü ve Ant-Man, Wasp, Thor, Hulk, Iron Man den oluşan bir takım dergisi oluşturmaya karar verdi. Bunu da Avengers olarak lanse edeceklerdi. Fantastic Four hali hazırda bir takım olduğundan, ve Örümcek Adam'da liseli bir çocuk olduğundan ve kendi başına dergisi beklenenin ötesinde bir başarı elde ettiğinden bunun dışında bırakıldı. Avengers'ın elde ettiği başarıyı gören Lee, hemen yeni bir konseptle yeni bir takım dergisi çıkardı: X-Men.

• The Avengers #1
• Tales to Astonish #49
• The Avengers #2
• The X-Men #1-5
• Tales to Astonish #50-57
• Tales of Suspense #48-53

Bölüm 1.4 Captain America & Nick Fury

80 öncesi amerikan çizgi romanını okurken (özellikle golden age ve silver age) dönemin tarihsel ve siyasal olaylarını da göz ardı edemeyiz. Zira bunlar dergilerde çokça işlenen konulardır. 60lı yıllarda dünyada esen soğuk savaş atmosferi ve bilhassa abd'de yükselen komünizm korkusu çizgi roman sayfalarında da kendini çokça göstermiştir. Hali hazırda o tarihlerde devam eden ve abd gündemini neredeyse tamamen meşgul eden Vietnam savaşı da bunlardan biridir. Sergeant Fury & Howling Commandos dergisi bu militarizmi yansıtırken, ikinci dünya savaşı döneminde kalan bir karakteri de o günün çizgi roman sayfalarına nasıl adapte edebiliriz düşüncesi Stan Lee'nin hep aklındaydı. En nihayetinde Hulk'ın kendi dergisinin sonlanması ve tirajı düşüreceği düşüncesiyle Avengers kadrosundan 2. sayıda çıkarılması nedeniyle açılan kontenjanın adayı çoktan belliydi: Captain America.

• Sgt. Fury and his Howling Commandos #1-13
• Fantastic Four #19-20
• Strange Tales #115
• Fantastic Four #21-24
• The Avengers #3-4
• Fantastic Four #25-26
• The Avengers #5-6

İkinci bölümle (belirsiz bir gelecekte) devam edecek...

[rumar80]

  Ali Murat bey emeğinize sağlık. Çok düzgün ve güzel olmuş

[Nemo]

Emeğine sağlık AliMurat    Yazının devamını merakla bekliyorum(z)

[cyclops]

Eski resimli roman forumcularını  burada görmek güzel, marvel modern çağ okuma  listesi de  bekliyoruz

[Ali Murat]

Eski resimli roman forumcularını  burada görmek güzel, marvel modern çağ okuma  listesi de  bekliyoruz

Şu anki hedefim silver age'i tamamlamak, ikinci bölüm bitmek üzere. Bir aksama olmazsa beş ya da altı bölümde silver age'i bitireceğiz.

Bu listeleri hazırlarken her bir sayıyı inceleyip okumaya özen gösteriyorum (Marvel Unlimited sağ olsun). Bu da vakit alıyor haliyle. Bilhassa bu 60'lı yılların sayılarını okumanın ne kadar eziyetli olduğu ve vaktimin kısıtlı olduğu düşünülürse. Zira kısıtlı vaktimi sadece comics değil, başka çizgi romanlar ve de romanlar okuyarak değerlendirmeye çalışıyorum.

Silver age'den sonra bronze age gelecek, o çok daha uzun sürebilir.

Sorunuza gelince, çağlar arasında keskin çizgiler olmadığını daha evvelden belirtmekle beraber, modern age'in başlangıcını (en azından marvel için) secret wars olarak söyleyebiliriz sanıyorum. Hali hazırda modern age'den sonra bir çağ belirtilmemiş olmakla beraber benim fikrim modern age'in ikibinli yılların ortalarında bir yerde bittiği ve şu an başka bir çağ içinde olduğumuz. Sadece adı konmadı. Bu çağ isimlendirmeleri genelde retrospektif (geriye dönük) olarak yapıldığı için muhtemelen bundan 15-20 sene sonra bu içinde bulunduğumuz çağa da farklı bir isim verilecektir (dijital çağ olabilir mesela).

Event odaklı hikayelerin başlaması, sinema filmlerinin dergilerin önüne geçmesi, çizgi roman firmalarının büyük film şirketleri tarafından satın alınması, hikaye ve karakter üretimlerinin sinema-tv-dijital platformda tanımlanabilmesi için özel dizayn edilmesi gibi detaylar bu çağı modern çağdan ayıracaktır diye düşünüyorum.

[hanac]

Emeğine sağlık Ali Murat.