Türkiyede Tenten yayınlanış öyküsü

[DAMPYR]

   Bugünkü Ligne-Clair (Temiz çizgi) ekolünün başat çalışması olan Tenten'in ülkemizdeki serüvenleri ilk kez çocuk dergilerinde gözüktü. 1950'de Armağan ve Doğan Kardeş dergisinde yayınlandı. Armağan  dergisinin en önemli özelliği Herge'nin ünlü kahramanı Tintin'e Tenten adını vermesidir. Eser Armağan'dan önce Doğan Kardeş dergisinde alt yazılı olarak yayınlanmıştı (Sayı: 248). Tintin orada henüz Tintin'di. Orjinal isimlere sadık kalınarak yayınlanmıştı. Ancak Kaptan Haddock, Tintin'in amcası, Profesör Turnusöl da babasıydı. Türetilen bu yakın aile ilişkisi bize has kalıpların doğal izlerini taşıyordu. İlk serüvenin özgün halinin dışında yazılmış katkı metni şöyleydi: "Peru'nun büyük limanlarından biri olan Kolao polis müdürüne, Kaptan Haddok'la yeğeni Tintin'in geldiği haber verildi. Kaptan'ın kardeşi ve Tintin'in babası olan bilgin Turnasol,tarihi incelemeler yaparken kaçırılmıştı. (...)" Daha sonra 1958 yılında  Resimlerle Hikayeler dergisinde yayınlandı. Onun adıyla çıkan ilk dergi ise 1958'de yayına başladı. İlk Tenten kitapları kopya çizgilelerle yayınlanıyordu. İlk dönemlerde bu kopyaları Yılmaz Bora ve Erdoğan Bozok yaparken, altmışlı yıllarda aynı işi Ferit Öngüren sürdürdü. Tenten'in Türkiye serüvenlerinde ilk bölüm 1959'da bitti. Daha sonra 1961'de tekrar başlayan bu ikinci perde 1969'a kadar sürdü. O yıllarda Tenten kendi serisinin dışında Arkadaş dergisinde de görüldü. Hatta Simaviler ünlü Tintin dergisinin çizgi romanlarını satın alarak başlattıkları Zıp Zıp dergisinde, yayın hakkı başka bir firmada olduğu için Tenten'i kullanamadılar.

     Tenten'i aynı dönemde bu defa Burhaneddin Şener'in çıkarttığını görüyoruz. Hatta Şener, kendi anlayışına göre Tenten hikayeleri de üretti. Bu anlayıştaki kopya öykülerde Tenten'i İstanbul'a getirdi, Büyükçekmece gölünde yüzdürdü. Ama firma, dava açılmasından ayan beyan korkuyordu. "Sayın okuyucular bu öyküyü okuyun ve aman hiç kimselere bahsetmeyin" gibilerden sayfa altlarına tuhaf notlar düşüyordu. Yetmişli yıllarda Tenten ilk kez orjinal çizgileriyle Milliyet Çocuk'ta görüldü. Orjinal çizgilerin gelişiyle Tenten'in bu anlayıştan kurtulduğunu düşünürken bu kez Ali Recan kopya çizgilerle diziye Alfa Yayınlarında devam etti (1980). Kopyalar, daha öncekilere nazaran daha özenliyse de ve Şener'in yaptığı türden uydurma serüvenler yapılmasa da Tenten yayıncılık acısından "makus talih"ini yenebilmiş değildi, hep "kötü" yayınlanıyordu. Özensiz baskısı, üstünkörü çevirisi, renksiz hali ve kopya çizgileriyle hiç de "iyi" olmamıştı. Doksanlı yılların ilk yarısında Milliyet gazetesi oradan buradan kırpıp kısaltarak bu geleneği sürdürdü ve bütün Tenten'leri (ilk ve son serüven hariç) ilave olarak verdi. Kısacası Tenten ülkemizde bir türlü adamakıllı yayınlanmadı. Yine de benim gibi binlerce çocuk kopyaydı, uydurmaydı, umursamadan (veya anlamadan) Tenten'i deliler gibi sevdi. Nihayet Yapı Kredi Yayınları, Çizgi romanın popülerleşmesinin yanısıra, giderek sanat formatında değer kazandığı doksanlı yıllarda  Tenten'i Avrupa baskı kalitesinde yayınlayarak sevgili dostumuzun namusunu kurtardı (1994).

Tenten'in "22" Sorunu

     Tenten Milliyet Çocuk Dergisi'ndeki yayınını saymazsak, ilk kez özgün ölçülerinde ve aslına oldukça sadık bir çeviriyle YKY tarafından yayınlandı. 1994-1998 yılları arasında tamamlanan Tenten'in 22 albümlük resmi serisi, kimi albümlerin yeni baskılarıyla sürüyor. Tenten'in anlatım biçimlerinin belirli ölçülerde değişiminin görülebileceği bir sırayla yayınlanmadı seri. İlk yedi serüven en sona bırakıldı örneğin. Orijinal sıraya bakıldığında dokuzuncu ve onuncu serüvenlerle başlanıldı, yedinci ve altıncı serüvenlerle dizi nihayetlendi. Yayınevinin "ticari" sayılabilecek tercihinin, dizinin yaratıcısı Georges Remi "ilk ürünleri"ne duyduğu mesafeyle uyuşması ilginç. İsim ve soyadının ters çevriminin (R.G.) Fransızca'daki okunuşundan ("Erje") çıkan imzasıyla Herge, 1930-1975 yılları arasında yayınlanan Tenten'i, çeşitli biçimlerde revize etmiş, özellikle başlangıç dönemlerinin ilk biçimleriyle yayımlanmasını istememiştir. Hatta, uzun yıllar korsan baskıları yapılan 1930 tarihli Tintin Au Pays Des Soviet (Tenten Sovyetlerin Ülkesinde) adlı serüvenin ancak 1973 yılında (İngilizcesi 1986) yayımına izin vermiştir. İlk serüvenlerin hemen hepsi, mizahi içeriklerinden, tutucu taraflarına, çizgisinden renk ve biçem özelliklerine varıncaya değin bir hayli değişiklik yaşamıştır. Siyah-beyaz olarak yayınlanmış bu serüvenlerin naif, ırkçı ve faşizan özellikleri nedeniyle kendisine yöneltilen eleştirilerden duyduğu rahatsızlığın Herge'i bu tür bir müdahaleye teşvik ettiği söylenir. İlk serüven gibi, Herge'in ölümünden sonra yarım kalan Tintin et L'Alph'Art albümü de (1986), Tenten serilerinde pek akla gelmez. Oysa, bir ustanın eskizlerini, çizgisel arayışlarını ve teknik olarak "nasıl çalıştığını" gösteren oldukça heyecan verici bir albümdür bu. Kimi dillerde bunlara ek olarak Tenten'in çizgi filmlerinin storyboardları ve hatta foto-romanları bile bu seriye dahil edilmektedir. YKY'nin seriye – ilk serüvenin yayınlanmasından da cesaret alarak – bu albümleri eklemesini ümit ediyoruz.

[Gambit]

java bu degerli paylasim icin cok tesekkurler

guzel bilgilendirici bir yazi olmus

ben de buna istinaden, kendi koleksiyonumdan, 1958 yilindan Armagan yayinevinin 1. sayisi olan geminin esrari adli cizgi roman kapagini paylasayim forum uyeleri ile 

[drfuhrer]

bağışlayın,nöbette olduğumdandır heralde :Dben yine anlamadım..resimdeki 12 maceralık tenten tek cilt mi?yoksa kutu içinde 12 lot'tan mı oluşuyor

[hennessy]

bağışlayın,nöbette olduğumdandır heralde :Dben yine anlamadım..resimdeki 12 maceralık tenten tek cilt mi?yoksa kutu içinde 12 lot'tan mı oluşuyor

Kutu içinde 2 cilt 12 şer ad.dir

[avens]

Merhaba elinde 150'yi aşkın eski yeni TenTen parçaları olan bir TenTen sever olarak elimdekileri paylaşmak amacıyla hazırladığım 3 kaynak:

http://www.facebook.com/#!/media/set/?set=a.10151577827865215.851484.741855214&type=1&notif_t=like

http://www.facebook.com/#!/groups/363859766996804/

http://tintinturkiyede.blogspot.com/ (henüz tüm koleksiyonu paylaşmadım)

Satılık herhangi bir item yoktur ama değiş tokuş amacıyla iletişime geçebiliriz.
calisircagri@yahoo.com

[hennessy]

bir tenten okuyucusu olarak gıbta ile baktım tebrik ederim sizi

[hanac]

Tenten'i bende çok severim Çağrı Bey.

Geçen yıl vizyona giren film hakkında ne düşünüyorsunuz ?

Yorum yazmak ve bizim yorumları okumak için bkz.

http://altinmadalyon.com/altin/index.php/topic,1072.0.html

[avens]

Öncelikle sıkı bir Spielberg hayranı olarak filmden beklentim oldukça yüksekti.
Eğer maceraları biliyorsanız, yapılanın 2-3 maceranın biraraya getirilmesi olduğunu farketmişinizdir.
Yeni bir TenTen yaratılmış ve 2012 model gibi olmuş. (Blog'a da bunu yazmıştım)
Kötü mü değil ama değişik.

Spielberg tüm yayın haklarını satın aldığı için ortaya pek kötü bir şeyler çıkacağını sanmıyorum.
Sanırım 2.sini de beklemeliyiz.

Bu arada filmdeki birçok yer çizgi romanlarda yer almıyordu ve tamamen Spielberg'in hayal gücüydü.

Blog'a yorumlarınızı ve facebook grubuna katılımınızı bekliyorum.

[rumar80]

   Crab with Golden Claws ile The Secret of The Uncorn'u temel almış.
   Tank sahnesi Calculus affair'den esinlenmiş.
   Tenten'in evinde Cigars of Pharoh, Broken Ear ve King Ottokar's Spectre maceraları ile ilgili fotoğraflar var.
   Başka eksiğim var mı?
   Hızlı bir seyirden aklımda kalan bunlar.
   Bu arada facebook sayfası için de ellerinize sağlık diyorum.

[avens]

Yorumlar çok güzel olmuş ve cuk oturmuş.
Bianca Castafiore sahnesi ve şahinle mücadele kısımları tamamen Spielberg yapımıydı sanıyorum.

[kharon]

Bugun bir Facebook grubunda gordum; Karinca isminde bir dergi, Tenten Kaya'nin maceralari isminde yayinlanmis. Tek bir strip var gibiydi.

Enteresan.

[Kinowa59]

İstanbul'da geçen elle çizilmiş siyah beyaz resimli romanları okumaktan zevk alırım.( Yaratıcısı Herge çizsin diye çocukluğumda uzun yıllar beklediğim Tenten' in İstanbul macerası hiç çizilmedi, ama İlk tenten filmi İstanbul'da çekildi.1962' de çekilen bu başarısız filmin kimi karelerinin resimlestirilmesiyle ve diğer Tenten maceralarından kesilmiş karelerinin montajiyla, bir korsan yayımcının ürettiği Tenten İstanbul'da diye siyah- beyaz bir macerası vardır.) Orhan Pamuk 'un _ İstanbul Hatıralar ve Şehir _ kitabından alıntıladigim yukarıdaki satırları sizlerle paylaşmak istedim.