TÜRK ÇİZERLERİMİZİN ÇİZGİ ROMANLARINDA ESİNLENME ÖRNEKLERİ

[Hayal Kahvem]

Binlerce kasırga aşkına Yunusmeyra!  Nasıl bişi bunlar! Ve de vay canına sayın seyirciler!

Gene de, Bana sorarsanız bunları intihal şeklinde nitelendirmeyelim de ' Gönderme' diyelim...


Gizli Not -  Aramızda kalsın, son cümleyi pizagor'un yorumundan intihal ettim. 

[konnektör]

Anlaşılan Hal Foster çizimleri bizim çizerlerimize epey ilham kaynağı olmuş.

[yunusmeyra]

..Suat yalaz ilk yıllarındaki o toplama çizgilerini zamanla ustalıkla harmanlayacak ve gözü kapalı resim yapacak kadar bu işe ömrünü verecektir.Kaan çizimler çalıntı bile olsa(buradan şunuda belirtmeliyimki benzer panelleri sezgin burakta tarkanlarda kullanmıştır.)gerçekten konu itibarı ile kendini okutur.Keza karaoğlanlarda birer başyapıttır.Her çizgiroman okuyucusunun kitaplığının olmazsa olmazlarındandır.

  benim ,hem bu bölümün başında hem de vereceğimiz örnekler (inanın yüzlercesi içinden seçilmiş özetlerdir yayınladıklarımız..) sonucunda varacağım ve vardığım sonuçlardan biri de bu söyledikleriniz..usta gerçekten öyle bir aşamaya gelmiştir ki; "çizimleri kopyalanan,taklit edilen" olmuştur..bu "kopyalama,intihal,esinlenme" v.b. olayları araştırma sebebimiz hem gerçek kaynakları ortaya çıkarmak,hem "esinlenme" çizimleri yapan "sanatçının" serüvenine katkısını araştırmak ve çokça da "kopya" ile yola çıkıp "orada!" kalanlarla , "sanatını ortaya çıkaranları " ayırabilmektir..
 
  siz de bileceksiniz ki,üstad sonraki yıllar hem kendisi hem de kendisine "resimli roman ajansında" yardım eden çizerler aracılığıyla (metin erginaslan ve daha çokta abdullah turhan vasıtasıyla çizilen sayfalardır konusu geçen..ve kimi zaman sadece çini işini kimi zamanda ,dikkatli gözlerden kaçmayacak şekilde  hem çizim hem çini ve hatta senaryo yazımını devrettiği dönemlerde..) başka "esinleri!" de sayfalarına taşıyacaktır.. ingiliz çizgi romanının efsane çizeri "frank bellamy" başta gelir.. fransız yayınevlerine  hızlı üretilen"kebir" (karaoğlan'ın ,siyah-beyaz cep boy fransızca yayınlanan,kuzey afrika ve kanada'ya da dağıtımı yapılan tipi..) sayfalarında ve "sony ringo"larda rastlanan jean giraud "kopya"larına kadar örnekler sayılabilir..bir dönem victor de la fuente'ye bir dönem hugo pratt'a ise stil ve teknik olarak yöneldiğini (bu sefer kopya değildir gerçekten..)yine kendisi not eder..ama şu bir gerçek ki,hem kendisi hem de sonradan "ajansında" birlikte çalışacakları genç çizerler vasıtasıyla "esinlenilen" kareler her daim olmuş,verdiğimiz örneklerde de görüleceği gibi "hal foster"ın belli plan ve panelleri aynen tekrarla birden çok macerada kullanılmıştır..(karaoğlan zamanında da )
 
  aslında bir çok italyan çizgi romanında ve amerikan "comics"lerde "hal foster" gibi "klasik" olmuş ustaların çizimlerinden kopyalara rastlamak olasıdır..(mesela "esse gesse" üretimlerinde  bunlarıda ara sıra görselleri bir araya getirdikçe sergileriz..)

"“Olgunlaşmamış şairler taklit eder, olgunlaşmış şairler çalar.” "  T. S. Eliot       
sanat söz konusu olunca "esinlenme,kopya,intihal" ne çizgi romancılığımızla sınırlıdır,ne de sadece bize hastır..bu konuda kendiside "şair" ve iyi bir gözlemci-araştırmacı olan Erdoğan Alkan'ın "şiir sanatı" isimli kitabında yerli şair ve edebiyatçılarımızın intihallerini-   -özellikle Nerval ,Baudelaire, Verlaine, Rimbaud, Mallerme , Valery, Eluard, Aragon, Max Jacop ve Prevert kaynaklı intihallerine örnekler verir- görünce ,bunca ünlü edebiyatçılarımız adına üzülür müsünüz,güler misiniz siz de şaşırırsınız! (bu konuda divan şiirinde bile örnekleri içeriğine alan bir diğer kitap:Hayri K. Yetik- ‘Edebiyatta Çalıntı -İnkılap Yayınları)

[HacıGeraltEmmi]

Şöyle de birşey bulmuşsam ve bana bir Yüzbaşı (şimdilerde binbaşı) Volkan kapağını hatırlatmışsa

[IMG]http://imageshack.us/a/img850/2690/i9yw.jpg[/img]

[IMG]http://imageshack.us/a/img27/3923/m966.jpg[/img]

[s.b]

Şöyle de birşey bulmuşsam ve bana bir Yüzbaşı (şimdilerde binbaşı) Volkan kapağını hatırlatmışsa

Ne malum onların bizden alıntı yapmadığı. Yok yok kesin onlar bizim resimi araklamıştır.
Biz öyle şeyler yapmayız. Yoksa yapar mıyız veya yapıyor muyuz?

[yunusmeyra]

Bu ve başka "Tanguy & Laverdure" kapakları, yüzbaşı volkan kapaklarına kimi zaman doğrudan alınıp kolaj yapılarak kimi zaman benzeri üretilerek "esin kaynağı" olmuştur ..



Abbas'ın verdiği örnekteki albümün çizeri "jije" ismini kullanan meşhur ressam Joseph Gillain'dır ki kendisi western çizgi romanları çizimiyle ve pek çok seriye attığı imzalarla ünlüdür..bizde de "jery spring" adıyla ve renkli büyük boy albüm olarak yayınlanan western kahramanının asıl çizeridir ve gölge çizeri ve asistanlığını ise meşhur jean giraud yani "moebius" yapmıştır..tekrar örnekteki albüme dönersek bu albümün daha doğrusu bu serinin ilk albümlerinin çizeri ise bilin bakalım kimdir?

Hemen söyleyelim "asteriks"in meşhur ressamı "uderzo"!!!

kendisinin asteriks albümleri öncesi ve sırasında "reel" çizimli olarak çalıştığı çizgi roman kahramanıdır ve resimde de görüldüğü gibi bu seride  bir savaş pilotunun maceraları anlatılmıştır..o dönemin çokça meşhur diğer iki serisi ise "buck danny" (yaratıcıları  Jean-Michel Charlier ve Victor Hubinon'dur) ve "dan cooper" (yaratıcısı albert weinberg) adlı fransız-belçika ekolüne dahil serilerdir ki,her ikisininde askeri pilotların ve savaş durumlarının anlatıldığı içerikleri ve zengin görsellikleriyle "yüzbaşı volkan"a esin kaynağı olan    (ki bir günde topluca bu "esin!" sayfalarına bakmak lazım..) çizgi romanlar olduklarını söylemek lazım..

buck danny'den bir sayfa



dan cooper ile ilgili bir kaç sayfa

[haysat]

Ömer Muz imzalı Milliyet Çocuk dergisi ve orjinal kapağı

[kalidor]

2 resim arasındaki 7 farkı bulun 

[Gabby]

not: beli başlı bazı örneklerden birkaç yayın daha yapıp Suat Yalaz ve kahramanının farklı zamanlardaki diğer
"esin!" kaynaklarından örneklerle yola devam edeceğiz.. çünkü örneklerin sayısı oldukça fazla...

[s.b]

Amma kopyacıymışız bizde ha!
Bazen kendi kendime diyorum ki, al şu kalemi eline 30 sene sonra tekrar çizmeye başla. Fakat bunun için vakit yok.

[Ralph]

Resmen araklamışız

işin tuhafı bunları nereden buldunuz yahu

[caretta]

Yıllar önce orta okuldayken model uçak yapardım. Jet Model'in piyasaya çıkardığı bir çok modeli yapmıştım. Bursa'da Atatürk caddesinde şimdi Vakıf Bank olan bina o zamanlar iş hanıydı. Babamın tanıdığı bir mimar vardı. Orada şimdi adını hatırlayamadığım bu mimar bir büro tutmuş, mimari maketler yapıyordu. "Bir ara şu modellerden getir de göreyim" dedi. Ben de bir gün yaptığım bir model uçakla büroya gittim. Orada baktım, bir kenarda biri Kaptan Swing dergisini açmış, üzerine bir aydınger koymuş kopya ediyor. Kimdi bilmem. Çocukluk işte, sormadım neden kopya ediyorsunuz diye. Belki bir çizgi roman çiziyordu, Kaptan Swing'ten de kopya ediyordu. Benim bildiğim, Red Kit, Ten Ten gibi albümler Türkiye'de cep kitabı formatı için kopya edildiydi de Fumettiler formata uydurmak için tekrar çizilmedi. Laf arasında kopya, esinlenme gibi konulara bir şey demem, hatta severim, Yüzbaşı Volkan'ı az okumadım.  Demem o ki, bu çizgi roman neydi, yayınlandı mı diye bugün hala merak ederim.

Bahsettiğiniz kopya Kaptan Swing Türk çizerler tarafından 27 adet yayınlanan Kaptan Swing'lerden birisi olabilir.Zamanında Kinova'nın da kolaj ve kopya çizimleri de yayınlanmıştı.

[yunusmeyra]

not: beli başlı bazı örneklerden birkaç yayın daha yapıp Suat Yalaz ve kahramanının farklı zamanlardaki diğer
"esin!" kaynaklarından örneklerle yola devam edeceğiz.. çünkü örneklerin sayısı oldukça fazla...

evet,böyle demişiz...yola devam edelim o zaman 



Yalaz`ın, "karaoğlan" serilerini çizerken "yararlandığı","esinlendiği" dökümanlara, sanatçılara "kendisinin de" değindiğinden bahsetmiştik. 1960`lardan itibaren yayınlanan pek çok karaoğlan serisindeki, "okur mektupları","bizbize","özel ulak" gibi köşelerde rastlayanlar vardır; 1964`te yayına başlayan  2. serisi (186 sayı) dahil, güneş gazetesinin yayınladığı haftalık  fasikül (158 sayı) serisinde ve son olarak "lal"in yayınladığı  (57 sayı) seride de bu konulara da değinir kısa kısa...fransa`daki ustalardan ve "esinlenmelerden"de bahseder,amerikalı  Hal Foster panellerini nasıl kopyaladığını da anlatır kimi zaman;  buna kendisini ilk teşvik edenin, görsel malzemeyi "kopya çekmesi" için masasına koyanın Abdullah Ziya Kozanoğlu olduğunu bir "serüven" gibi dinlersiniz...fazla detaya girmez... etkilendiği ve "çinileme" tarzını bile bir dönem bu etkiyle değiştirdiği (70`lerdeki bu arayışları sırasında kırklı yaşlardadır ve fransa`dadır...) "usta" ları anar; Jean Giraud gibi...  Victor de la Fuente`den ve  Hugo Prat`tan bahseder ara ara... üstad kimi okurlara verdiği cevaplarda; karaoğlan yayıncılığı sırasında kurduğu çizim ajansında; asistanlarıyla beraber "esinlendikleri" yabancı çizgi roman ustalarına değinirken, nasıl  "yararlandıklarını" anlattığı olur; müthiş ingiliz üstad Frank Bellamy bunlardan biridir ve onun ingiliz gazete ve dergilerinde yayınlanan işlerinden de "bolca esinlenmişlerdir" ve bunu o kadar "tatlı" anlatır ki (ve  okuyucular,o anlatılan sanatçılardan ve ürünlerinden, o kadar "habersiz" durumdadır ki)... zaten merakla beklenen "serüvenlerin" heyecanı içinde, "esinlenmeler!" kimsenin umurunda da olmamıştır...

not1:bu konuda başka bazı örnekler ve yazılar için , "karaoğlan ve intihal" başlığımıza da bakmayı unutmayın http://altinmadalyon.com/altin/index.php/topic,2516.0.html




( önceki mesajlarda da Bellamy üstada değinmiştik bir kaç kez...hatta Gabby, görsellerle ilk desteği de vermişti)

[yunusmeyra]

"gölge" dergisinin temmuz,2015 tarihli 94.sayısında yayınlanan  Ahmet Yüksel`in röportajından alıntılar yapacağız ve onları "koyu renk- italik" olarak yazacağız,alıntı sonlarındaki parantez içi notları bize ait(italik yazdık)...
Suat Yalaz ile bire bir yapılan bu röportajı okuma şansı bulamamış meraklılar için tavsiye ederim 

not:görselleri biz ekledik






"İstanbul'a geldiğim zaman Tercüman gazetesi Beşiktaş'ta çıkıyordu. Gittim müracaat ettim, İkizler Çiftliği'ni gösterdim size resimli roman yapayım dedim.İlk verdiğim resimli roman benim orijinal bir romanımdı Haydutun Kızı diye. Alex Raymond'dan esinlenmiştim.Onun rüzgârıyla Dedektif Nik çizgilerinden esinlenip bir çizgi roman yaptım. O bitince "Devam" dediler. "Ben size Mayk Hammer çizeyim" dedim. O sırada meşhur olmuş, filmleri kitapları patlamış. Bir süre onu çizdim.Sonrasında Jack London hikâyesinden uyarladığım Dağdan İnme diye bir resimli roman çizdim." (1950`li yıllar...)





"Benim karikatüristlikten resimli romancılığa atlamamı sağlayan ressamdır Hal Foster. Çünkü o zaman elimizde Hal Foster'in Prens Valiant'ından yani Kahraman Prens'den başka çizgi roman yoktu. Hal FosterTarzan'ı çizen kişi. İskoçyalı. Çizgi roman tarihinde Tarzan'ın yeri çok önemli. Onun çizgi romanlarını Almanya'daki Fransa'daki dostlarımdan istiyordum, onlar getiriyordu. O güne kadar karikatüristtim Birden bire çizgi roman isteniyor benden. Baktım onun dağlarının tepelerinin çizimlerine.Onun çizimlerinin benim çizgi romancı olmamda çok faydası oldu. Resimli romanın ilk derslerini oradan aldım. Şöyle yapmak lazım böyle yapmak lazım, atlar böyle çizilir, gökyüzü şöyle çizilir. Yakın plan uzak plan yukardan kuşbakışı falan filan diye. Çok önemi var benim çizgi romancılığımda. Avrupa'ya gittiğimde Hugo Pratt'tan çok etkilendim. Hugo Pratt benim gibi kendi öykülerini resimleyen bir sanatçı.

Bir Angouleme Dünya Resimli  Romancılar Festivali'nde Hugo Pratt, Dargoud yayınevinden bir çizer ve Victor de la Fuente ile tanıştım..."   ( usta`nın Foster`den esinlenmeleri 1950`lerin sonları ve 60`ların başlarına rastlıyor...aynı "esinlenme" beraber çalıştığı genç ressamlarda da devam ediyor... avrupa ile ilgili anlattıkları konular 1970`lerden...)





"Genelde hep tek başıma çalıştım ama Karaoğlan dergilerini çıkartmaya başladığımızda Cağaloğlu'nda Güncer Han'da yola bakan 2 odalı bir daire tutmuştum. Güncer Han'da dergi yayınlamaya başladığımda da idealim Walt Disney gibi bir stüdyo kurmaktı. 5-6 ressam olsun, benim çizgilerimi çok iyi taklit etsinler. Ben olmadığım zaman dergiyi alsın götürsünler diye düşündüm. Resimli roman çizmeye fazla tutkun değilim. Aklım fikrim sinemada. Ben diyorum ki biri gelsin alsın benden bu yazmayı çizmeyi,ben de sinemayla vakit geçireyim. Abdullah Turhan çok iyi bir ressamdı. O yardım etti bana Karaoğlan dergilerinde. Benim kurşunkalemlerimi tarama ucu kullanma stilimi yakaladı. Onun asistanları oldu. Şimdi isimlerini hatırlamıyorum. Onun asistanları arka dekoru çalıştılar ormanlar, atlar falan. Karaoğlan'ın yüzünü, kafasını, saçını hep ben çiziyordum yine de. Geri kalanını Abdullah'a bırakıyordum. Sadece Abdullah'ın baş ressamlığında Türkiye'de çalışmam var onun haricinde bir atölye çalışmam olmadı. "Yandım Ali"leri tek başıma yaptım, yapayalnız yaptım."       ( Abdullah Turhan ile ilgili konular 1960`larda geçiyor.... "Yandım Ali çalışmaları 1990`lı yıllar...)

[yunusmeyra]

"Ben sonradan Avrupa'da öğrendim fazla tarama yapmışım. Gökyüzüne taramalar atmışım. Avrupa'da tarama yaptırmıyorlar, bulut yaptırıyorlar. "Gökyüzünde tarama mı olur, bulut olur" diyorlar. "Dekorun arkasını çizgilerle geçiştirme" neden geçiştiriyorum? Hem bilgisizliğimden hem de hergün bir gazeteye çiziyorum. Benim işim acele öyle arkada dekorla uğraşacak vaktim yok."



"Bir ara Karaoğlan çok tutulunca Kuzey Afrika, Fas, Tunus ve Cezayir en büyük müşterimizdi. Bunlar Fransa'nın eski sömürgesi ya, özellikle Cezayir. Bana yayıncı dedi ki "Western'i, Soni Ringo'yu bırak 15 günde bir Karaoğlan çizeceğiz". 15 günde bir 40 sayfa çizeceğiz. Çabuğuz ama o kadar da değil. Yetiştirdim bir süre ama baktılar iş tökezleyecek iki tane İtalyan ressam buldular yedek olarak onların yaptığı Karaoğlan maceraları girdi. Onlar 2-3 macera çizdiler. Türkiye'de yayınlanmadı o maceralar.Sonradan Cezayir'le Fransa'nın arası açılınca Fransa'dan gelen bütün yayınlara ambargo koydular. Bizim Karaoğlan'da ambargo yemiş oldu. O yüzden de fazla bir macera çizmelerine gerek kalmadı."


"Ben yayınevine Kebir'i ucuza vermiştim. Elimde de bir sürü Karaoğlan malzemesi var.Şark kurnazlığına gidip adını değiştirdim. Başka bir yayıncıya verip elime etli butlu bir para geçireyim istedim.Changor diye adını değiştirip, saçlarına rötuş yapıp kısa saçlı yapıp yeni bir kahraman yaptım. Üzerindeki avcı yeleğii siyaha boyadım, avcı yeleği olmadı. Ufak rötuşlar ve başına bir agel geçirdim. Changor böylece biraz Arap oldu. Yayıncım yaşlı bir adamdı, hemen farkına vardı. "Bu yaptığın olmaz" dedi. "Ama ben senin için adını değiştirdim, tipini değiştirdim, iyi maceraları sana seçtim" dedim."



"Blueberry'in yazarı Jean-Michel Charlier. Ben Blueberry'i bir Türk Fransız ortak yapımı yapmak için adamdan opsiyon istedim. Ben Soni Ringo'yu çiziyordum o sırada. Ringo'yu çizerken Kızılderililer Apaçiler Siular, Komançiler var. Ben o sırada Gir'in Blueberry'de çizdiği Kızılderili resimlerinden taklit ederek yapıyorum. Gir 16 yaşından beri western çiziyor. Jije'nin talebesi. Jije'de Jerry Spring'in çizeri,onların hocası. Benim hocam mocam olmadı ki. Ben Fransa'ya gidince Blueberry'i alıp okuyorum, orada müthiş kanyonlar, dağlar falan var. Gir onları toplamış çizmiş. Benim de arşiv yapacak halim yok. Gir'in albümünü alıyorum, dağa bakıyorum, yönünü değiştiriyorum Ringo'yu çiziyorum." (1970`li yıllar...)