Teks ve Zagor Yayın Kıyaslaması

Bu iki popüler çizgi romanın Türkiye'de ilginç bir yayın süreci var. Şimdilerde veya daha önceleri hangisi daha fazla satıyor veya satıyordu bilmiyorum. Zagor yayınları bayağı istikrarlı bir yayın periyodu izlemiş. 1962'den itibaren Zagor'u sadece 7 yayınevi yayınlamış. Bunlardan birincisi olan 1962 Ceylan Zagor Serisi'ni erişilmez yerinde bırakmamız gerekir. Zagor yayınlayan yayıncılar şunlar:

1.Tay/Ecem 2.Oğlak 3.Aksoy 4.Doğan Egmont 5.Lal 6.Çizgi Düşler

Bir de değişik zamanlarda verilen Gazete ekleri var(Meydan Gazetesi). Bunlar da çok sınırlı olduğundan sıralamaya katmıyorum.

Teks'e gelince:Teks'i tam 12 yayınevi yayınlamış:

1.Ceylan 2.Doğan Egmont 3.Aksoy 4.Galaksi 5.Alfa 6.İnter 7.Karakoç Fasikül Serisi 8.Oğlak 9.1001 Roman 10.Milliyet Çocuk 11.Lal 12.Çizgi Düşler.

Bazıları uzun yıllar yayınlamışlar, bazıları sadece 10-12 sayı. Çizgi Düşler'i hesaba katmazsak hepsi de belli bir süre sonra yayın hayatına son vermiş; veya Teks yayınını bırakmışlar. Teks okuru kırılgan, değişken, bir süre sonra kitap almayı bırakan bir kitle mi? Zagor'daki istikrar niye Teks yayınlarında yok? Yayınevleri bir süre sonra niye Teks yayınını bırakıyorlar? Satmıyor mu? Maliyet (telif, çeviri, baskı, grafik düzenleme v.s.) Zagor'a göre daha mı pahalı? Teks, belli bir yaş grubuna hitap eden, onların da sayıları gün geçtikçe azalan bir okur profiline mi sahip? İnternet ortamında yapılan tarama ve paylaşımlar Teks satışlarını etkiliyor mu? Zagor'un macera içerikleri Teks'e göre daha cezbedici  ve çeşitli mi? Müşkülpesent bir Teks okur profili mi var?
Örneğin Galleppini sevmez, Letteri'yi donuk bulur, Civitelli'yi ruhsuz bulur, Nizzi'den huylanır. Hülasa, çizer veya senarist seçerek kitap alır,okur?

Sorular çoğaltılabilir.Buyrun tartışalım...

Aslında ben zagor ve tex i de çok severek okuyor ve takip ediyorum,yaş 47 olunca bu iki çizgi roman dizisi ile uzun yıllar geçirmiş biri olarak birini diğerinden ayırmam mümkün değil .umarım daha uzun yıllar yayınlanır okumaya devam ederim.

Kendi adima Teks ve Zogor'un cikan her yayinini aliyorum. Fakat bana garip gelen, ornek veriyorum: bazilari var sadece Teks aylik ve altin seriyi aliyor. Teks'in diger yayinlarini almiyor. Ayni ornek Zagor ya da diger kahramanlar icin de verilebilir. Yani bence eger Teks hayraniysan cikan her yayini ayrim yapmadan okumak lazim. (Maddi anlamdaki imkansizligi ayri tutarak yaziyorum bunu).

Benim gördüğüm yurdumuzda Zagor okuru daha fazla
Sebebi nedir bilemiyorum belki Tay yayınları zamanındaki alışkanlık olabilir yada yurdum insanına daha sevilecek bir karakter olarak gelmiş olabilir
Benim fikrim Zagor un amerikan comics karakterlerinin İtalya ya uyarlanmış olanıdır
Yani ben pek sevemedim
Tex e gelince evet çıkan her sayıyı alıyorum ayrıca şu korsan işinin Tex e Zagora zararı olduğunu sanmıyorum
Ayrıca Civiletli yi donuk hareketsiz çizer olarak görüyorum ama o çizdi diye sayı almamak gibi bir uygulama yapmadım

Sorulara aşağıda kendi açımdan cevap vermeye çalışacağım. Teks'in ve genel olarak fumettilerin yayın arasının uzaması sebeplerinin; fumettinin anavatanında dahi tirajının giderek düşmesi (ki bu hususları kendi başlığında detaylı olarak tartıştık.) Türkiye'deki Teks okur profilinin yaş alması, ekonomik sebeplerle hem yayımcılık işinin zorlaşması ve hem de okurun alım gücünün giderek düşmesi ve açıkçası fumettiyi destekleyecek genç bir neslin olmamasında (yeni fumetti okurunun oluşmamasında) aramak da gerekir.

Teks okuru kırılgan, değişken, bir süre sonra kitap almayı bırakan bir kitle mi?

Bilemiyorum. Ama yaşı 40-45 arası fumetti sever bir kitlenin, Türkiye'de son yıllarda yaşanan bolluk sebebi ile, belki de comics'e de kaydıkları veya tercihlerini şekilldendirdikleri de düşünülebilir. Veya fumetti sever kitlede, "sağmal inek" tepkisi de oluşmuş olabilir. Burada hem zevk (kültürel) hem de ekonomik sebepleri sanki birarada düşünmek lazım gibi.

Zagor'daki istikrar niye Teks yayınlarında yok? Yayınevleri bir süre sonra niye Teks yayınını bırakıyorlar? Satmıyor mu?

Yukarıda saydığım sebepler etkiliyor olabilir. Satsa zaten bunları konuşmazdık. Demek ki, 750-1000 satış adedi profilinden de daha aşağıya giden bir durum söz konusu. Yayımcı da doğal olarak frene basmış olabilir.

Maliyet (telif, çeviri, baskı, grafik düzenleme v.s.) Zagor'a göre daha mı pahalı?

Hayır, standart.

Teks, belli bir yaş grubuna hitap eden, onların da sayıları gün geçtikçe azalan bir okur profiline mi sahip?

Evet öyle. Ve yeni nesle hitap eden bir durum maalesef yok. İtalya'da Teksin gençleştirilerek, yeni çıkan "Teks Willer" serilerinin arkasında biraz bu durum da var, bence. Yeni nesle de hitap eden bir Teks oluşturuluyor.

İnternet ortamında yapılan tarama ve paylaşımlar Teks satışlarını etkiliyor mu?

Bu konu netameli bir konu. Açıkçası ben zannetmiyorum. Ama yayımcı doğal olarak risk almak istemiyor da olabilir. Ben şahsen e-booktan bile çok da hazzetmeyen bir şahıs olarak, korsan taramalardan çok da etkileniyor değilim. En azından benim satın alma davranışlarımı etkilemiyor ama yayımcı olsam böyle düşünmezdim.

Zagor'un macera içerikleri Teks'e göre daha cezbedici  ve çeşitli mi? Müşkülpesent bir Teks okur profili mi var?

Zagor'un evreninin Teks'e göre daha renkli olduğu ve macera/konu çeşitliliğinin daha fazla olduğu söylenebilir. Ama bu bir tercih sebebi midir, zannetmiyorum. Neticede "kahramana" dayalı bir seçim yapıyoruz alırken maceraya dayalı değil.

Örneğin Galleppini sevmez, Letteri'yi donuk bulur, Civitelli'yi ruhsuz bulur, Nizzi'den huylanır. Hülasa, çizer veya senarist seçerek kitap alır,okur?

Süper/Yenici olarak; Civitelli'yi ben de sevmiyorum. Ama Civitelli çizmiş diye almamazlık da etmiyorum. Ve fakat Zagor'da da aynı yazar çizer karşılaştırmaları rahatlıkla yapılabilir. Bazı çizerler sevilmiyor olabilir. Netice itibarı ile, zevkler ve renkler işi. 

Şimdi burada bir öz eleştiri yapalım. Teks'e en büyük zararın; Altın/Klasik ve Süper/Yeni olarak klasmanlandırılması ile verildiğini düşünüyorum. Özellikle Çizgi Düşlerin bastığı "Klasik Seri", aslında Süper/Yeni'den aşina olduğumuz çizerlerden çıkma. Hal böyleyken, böyle saçma bir zaman damgalaması, Teks'i takip edenleri bile kendi arasında bölmüş durumda. Bu durum, Klasik seriye önyargılı yaklaşılmasına sebebiyet veriyor da olabilir. Şahsen, ben, artık, Teks'e bir külliyat ve bir bütün olarak bakma tarafındayım. Ha yeni başlayan nasıl ve nereden başlar? Bu önyargıdan bağımsız olarak daha doğru yönlendirmeler de yapılabilir.

Mrtekin güzel saptamalarda bulunmuş.Ben Zagor'un penceresinden bakarak bazı eklemelerde bulunayım.Zagor orijinal formatta yayınlanıyor.Etiket fiyatı 14 lira.Teks yayınlayan Çizgi Düşler ikili olarak yayınlıyor ve kapak tasarrufu yapıyor.Etiket fiyatı 34 lira.Fuarlarda %50 indirimle de satılıyor.İlker Bey kendi dükkanında kaça satıyor bilmiyorum.Zagor'u ise kimse yüzde 50 indirimle 7 liraya vermiyor.Böyle olunca Mehmet Tekin'in dediği "sağmal inek"muamelesi görmek istemeyenler fuar zamanlarını bekliyor.Ç.D.'ler Teks yayınına başlarken bizler ısrarla formatı bozmayın dedik ama olmadı.Yıllarca aylık periyoda alışmış kitle bunu yadırgadı.İki kitaplı formatta çoğu zaman macera da bölünüyor.Son çıkan Aylık Seri 36.sayıdaki maceranın sonunu bekle bekle bir hal olduk.37.sayı çıkarsa yine aynı şey olacak.Teks yayınlarında editoryal yazılara da son verildi.Orhan Berent'in yazıları kötü değildi.Zagor'da, kitabın arka iç kapağında yeni sayının adı,yayın tarihi,kapağı var.Oğlak Teks'lerde de böyleydi.Special (Dev Albüm)Teks Serisi'nin boyu kısaldı.Bu da iyi olmadı.Zagor'da klasik külliyat tamamlandı.Gerçi Teks(1948)Zagor'dan ((1961)13 yıl yaşlı.Teks Klasik Seri'de hala istim arkadan geliyor.Örneğin Teks Aylık Seri 36.sayıda yayınlanan Maya macerası.Mefisto'nun oğlu Yama en son orijinal 265.sayıda görülüyordu.3 kez gelen "Maestro" Edward Riddel'in bir tek macerasını Oğlak Aylık Seride okumuştuk.İkinci gelişi orijinal 309-310 sayılarda.3 gelişi orijinal 697-99 sayılarda.İkisinin de durumu Çizgi Düşler'de belirsiz.Lal Kitap kendi sitesinde sorulan cevaplara ya bizzat Bahadır Zaimoğlu veya başkaları tarafından cevap veriliyor.Çizgi Düşler'de bu yok.Facebook sayfaları yetersiz.Bir sürü sitem dolu mesaj var.Ha,Altın Madalyon'da yapılan sitemli yazılara mutlaka cevap geliyor!Lal belirli fumettileri başarılı,istikrarlı şekilde yayınlamayı sürdürüyor.Aylık Zagor,Dylan Dog,Martin Mystere.Birkaç yayınevinin dikiş tutturamadığı Dylan Dog örneğin tıkır tıkır yayınlanıyor.Ç.D.de Dampyr,Nathan Never,Julia,Brendon,Tolga,Adam Wild,Lucas ne oldu?Teks bile sallanıyor.

Lal Kitap telifi elinde olan Teks Almanak Serisi'ni yayınlayıp tamamladı.Belki Çizgi Düşler'in yayın porföyünde yer almayan "Tex Willer","Romanzi &Fumetti"Serilerinden de yayınlar.Lal Kitap'ın yarım bıraktığı iki seri "Eerie" ve "Korku"dışında başka bir şey hatırlamıyorum.Büyülü Rüzgar'ı da başarıyla tamamladı.Yıllardır da aynı matbaa "Yıkkılmazlar Matbaası"ile çalışıyorlar.Her ayın 15'i bilemediniz 17-18 kitaplar hazır.Oğlak Yayıncılığının kendi matbaası vardı.Çok eskilerde Ceylan Yayınları'nın da kendi baskı tesisleri vardı.Çizgi Düşler'de bu matbaa sorunu hep var oldu.