Çizgiromanlar ve istikrarsız Sayfa adetleri..

[darkwood]

Şu çizgi romanlarin değişik değişik sayfa sayılarına akıl sır erdiren varmı?
Ayni seri içinde bile değisiklik gösteren sayfa adetleri her zaman dikkatimi çekmistir.
1970 li yillardan sonra basılan çizgiromanları bir incelersek;
TAY yayinlarinin Zagor,Mister No,Kizilmake,Mandrake, Gordon, Volkan ve Tom Braks fasikül sayilarinin sayfa adetlerini incelersek, fasiküllerin 68,64,50,48,42,40,34,32 sayfa olarak basildigi çesitli versiyonlarını görürüz.
Daha sonra ayni çizgiroman kahramanlarinin Tay Süper albüm, albüm cilt serilerindede ayni olaylari görmek mümkün. Örnegin Cilt serilerinde ayni seri içinde, ilk sayilar genelde çok sayfali, önce 4 fasikül ile baslayan, sonra 3 fasiküle dönen ve daha sonra ayni serinin devaminda 126 sayfa, 102 sayfa, 98 sayfa olarak sürüp gitmektedir. Bu serilerin fasikül cildi içeren kitaplarinda ise yine önemli bir konu olarak, fasikül kapaklı ve fasikül kapaksiz olarak basılan kitaplarda insanı şaşkına çevirmektedir.
Tay büyük albümlerde ise 3 cilt bir arada, 290 sayfa olarak başlayan seriler, 256, 224 ve 194 sayfa olarak tamamlanmaktadır.
Aksoy ve Ad-de yayinlarinda ise Zagor,Martin Msytere serilerinin düzenli olarak 98 sayfalı ve yine Teks serilerinin 114 sayfa olarak düzenli basildiğıni görüyoruz. Yine Aksoy Swing serisi 130 sayfa ve Aksoy Mister No serisini 98 sayfa olarak  bu yayinevlerinin istikrarli bir seyir izledigini görüyoruz. Ad-de yayınlarinin beyaz sayfaya basılı kitapları gözlerimizi kamaştırırken, Aksoy yayınlarinin kalin karton kapaklı ve büyük ebatlı kitaplarınıda not etmeden geçemiyecegim.
Lal yayınlarında ki durum ise Zagor,Mister No,Martin Mystere,Karaoglan,Never,Büyülü Rüzgar yayinlarının 98 sayfalik olan serilerinde güzel bir standart yakalanmiş gibi görünüyor. Yalnız Martin özel seri 45 nolu cilt "154 sayfa" basilmiş yine Zagor Özel serilsinde ise  32 nolu cilde kadar 98 sayfa sayfa olarak giden seri 33.ciltten itibaren Çiko maceralari ile birlikte 130 sayfaya çikiyor.
Lal Klasik serilerinde ise 386 sayfa olarak istikrarli bir sekilde baslayip devam eden seride, sadece Zagor 27 nolu klasik seri özel cildi 432 sayfa olarak basıldı.
Asteriks Remzi 64 sayfali seri ile Tenten büyükboy YKY ve Inkilap ise 62 sayfa olarak istikrarli bir seri takip ediyor.
Oglak, Teks Altin seri 160 sayfali olarak baslamisti ilerki ciltlerde sayfa sayisini 128 e indirdi ve bu sekilde devam ediyor.
Oglak, Teks maceraperest seri 112 sayfali olarak baslamisti hala ayni sekilde devam ediyor.
Oglak efsanevi dev albümlerde ise 520 ile 650 sayfa Arasi degisen sayfalar sözkonusu.
Yine Oglak Gigante ansiklopedik büyük boy albümler 224,232,240,256 sayfa arasi degisiyor.
HozComics gelince Teksas,Tommiks ve Swing serilerinde önce 190,206,226 sayfali olarak baslayan kitaplar daha sonra  35 li sayilarda, ortalama %50 bir artisla 296,310,322 sayfaya çikarildi..
E.ürer Swing ve Conan, Volkan Alfa' serilerine ise hiç girmeyelim isterseniz, sayfalar arasinda bogulup kaliriz.

[hanac]

70 li ve 80 li yillardaki sayfa sayisinin devamli azalmasinin nedeni o donem neredeyse 3 haneli rakamlara ulasan enflasyondu.

Zam yapmak yerine sayfa sayisini azaltiyorlardi.

98 sayfa olan seri ayni fiyatla 82 sayfa haline getiriliyordu.

[darkwood]

70 LI 80 Yillar için belki enflasyon neden olabilir. Ama günümzde enflasyon tekli rakamlara indi, fakat hala o yillarda yasadigini zanneden yayinevleri maalesef mevcut.
Örnegin, Hoz Swing,Teksas ve Tommiksin sayfa sayisini ortalama %50 oraninda artirip 200 Adetten 300 adete çikartti. Fakat satis fiyatini ise %100 bir zamla 20 tl.ye çikardi. Normalde matbaa isi yaptiranlar bilir, sayfa sayisi arttiginda maliyet düser, yani 10 tl.lik ürün %50 sayfa sayisi artinca zamminda %35 gibi normal sartlarda olmasi gerekir, hadi enflasyonla %50 olsun. %100 gerçekten fazla bir fiyat artisi diye düsünüyorum. Subat 2009 da Maceraperest Tekslerde de yüksek bir zam gelmisti.
Günümüzdeki ekonomik krizi düsünürsek su anda Sifir ve 2.el çizgiroman satislarida dibe vurmus durumda. Arada çizgiroman sahaflarini geziyorum, çogu sinek avliyor, satislari bayagi azalmis durumda. Kitap satisi olmayinca dogal olarak 2.el kitapta olmuyor.
Son 7-8 ayin sifir kitaplarinin çogu ellerinde duruyor. Bakalim önümüzdeki günler neler getirecek..

[Lami Tiryaki]

Merhaba arkadaslar,
Sevgili Mesut'un(darkwood) degindigi bu konu önemlidir ve gerçekten iyi bir analizi hakediyor. Bu tür konulari degerlendirirken yayinlarin piyasaya verildgi dönemin sartlarini gözönünde bulundurmak lazim. Bahsi edilen istikrarsiz sayfa sayilarinin bolca bulundugu dönem 1950-1985 arasidir. Telif konusunun muglak oldugu, iletisimin daha güç ve her türlü prosedürün takibinin zor oldugu yillar. Eskiden bizden ressamlar kapaklar yaparlarmis. Oysa simdilerde yayincilar teliflerini verdikleri eserlerin kapaklarinin tasarimina bile karisiyar ve herhangi bir degisikligi kabul etmeyip bizim yayincilari sikistiriyorlar filan...

O dönemlerde dergiler fasiküller veya ciltler seklinde genellikle haftalik olarak çok sayida basiliyordu. Bir Zagor fasikülünün 100000(yaziyla yüz bin!) basildigi uzun yillar oldu. Türkiye'nin köy bakkallarinda bile satiliyordu bu yayinlar. Düsünün haftada 64 sayfalik bir çizgi roman yayinliyorsunuz. Ama orijinali Italya'da aylik 130 veya 98 sayfa basiliyor. Kisa sürede yetisiyorsunuz. O dönemlerde henüz maxi, dev albüm vs formatlar da çikmamis daha ortaya. Dolayisiyla önünüze iki seçenek çikiyor. Sayfa azaltmak, ki o kadar fahis satisin oldugu ilk dönemlerde çok tercih edilmeyip macera tekrarina gidilmis. Ancak ekonomi kisa sürede liberal kurallar geregi sisince bu sefer de enflasyon dolayisiyla fiyat arttirimi gündeme gelmis. Ne yapacak yayinci, önceleri sayfa azaltmis. Dikkat edilirse Tay'in ilk dönemlerinde sik fiyat artislari yerine sik sik sayfa azaltma yaptigi gözlenir. Bir tasla iki kus! Sonralari enflasyon etkisini daha da  hissettrince her ikisini de yapmaya baslamislar. Fiyatlari takip edin, her zam öncesi sayfa sayisinda bir artis gözlersiniz. Örnegin bir Volkan fasikülü 250krs'tan 3lira'ya çiktigi hafta sayfa sayisi kapak dahil 36'dan kapak dahil 44'de firliyor. Bir kaç hafta sonra tekrar 36 sayfa ve ayni fiyat devam ediyor. Vaya Mister No Albüm 10 lira 100 sayfaysa, 15 lira 132 sayfaya dönüsüyor. Bir kaç 15 gün sonra da tekrar 100 sayfa ve böyle sürüp gidiyor. Sonuç olarak iki ana eksene oturtup yorum yapmak lazim. Fiyat artislarindan dolayi tepkiyi azaltmak, sik yayin periyodu dolayisiyla macera tekrarini azaltmak okuyucuya yeni maceralar sunmak(ilginçtir o zamanlar tekrar maceralar bile çok iyi satardi...). Bu genellikle Tay'in yöntemiydi. Ceylan gibi diger yayinevleri sik yayin periyodundan dolayi maceralari çabucak tüketip tekrara geçerdi. Fiyat degisikliklerini gerekli gördüklerinde edisyonu degistirmeden yaparlardi. Teks'in 186'lik serisi, 130, 98, ve bir süre sonra ilelebet 82 sayfa sürdü. 69'luk seri ilk bir kaç sayi hariç 82 sayfa ve son sayilarda tümden 66 sayfaya döndü. Tay'in yaptigi bir güzellik olarak düsünülebilecek yeni seri girisimlerine de dikkati çekmek lazim. Tekrar edile edile domode olmus bir edisyon devam ederken biriken yeni maceralari yeni bir seride sunmak hep gelenek olmus Tay'da. Örnegin Mister No Albüm serisinden Sayi serisine geçerken epey malzeme biriktigi görülüyor. Hatta ilk sayilar Albüm ve Sayi serisi paralel yayinlanmis Eski sayilari kaçiranlar Albüm yeni macera arayanlar Sayi serisinden satin almislar(bolluga bakin be!..) Ancak yeni seriler de de malzeme tükenince onlar da tekrara girmis ve sistem tikanmis tabii.

Fasikül ciltlemeleri piyasadan dönen sayilarin ciltlenmesiyle yapildigi için ne kadar fasikül dönmüsse ona göre ciltleme yaparlardi. Çok malzeme oldugunda 4 fasiküllü, az malzeme oldugunda 3 fasiküllü seriler olurdu. Sonralari satislarin iyi gittigini görünce fasikülleri kapaksiz tekrar basip sade ciltler de yaptilar. Bu sayede bu gün bile ortalikta çok sayida Tay, Alfa, Ceylan cildi bulmak mümkün(tabii sahaflarimiz ve firsatçi saticilarimiz sayesinde bir miktar karaborsa olustugunu ifade etmeliyim).

Lalkitap'in Martin ve Zagor özel serileri daha önceki dönemlerde atlanan veya yarim birakilan serileri tamamlamak için yapilan bir uygulamadir ve bence çok önemli bir boslugu doldurmustur. Bu da yayin edisyonu ve periyodunun degisiklik göstermesine neden olmustur. Örnegin Martin Özel seri sona ermeden önce daha önce yayinlanmamis olan Rüya Çocuklari tek bir ciltte yayinlanip sonraki sayilardaki edisyonun kaymasi önlenmis. Yani o seriler orijinal bir serinin tekrar basimi degildir. Yine Almanaklari basarken malzeme bitince Çiko serisine baslandi. Çiko, düzenli bir seri. Seriye bastan baslayabilmek için Almanaklarin sonuna kisa "Mesaj" macerasi konularak kitabin bölünmesi önlendi. Sonra baslayan Çiko serisinin orijinal kitaplari 130 sayfa oldugu için ayni edisyon kullanildi. Baslarda Ferri'ye ek kapaklar yaptirilip 98 sayfa formati yapilmasi da düsünüldü ama neden bilmiyorum bundan vazgeçildi.

Teks Altin Seri'nin orijinalinin ilk sayilari 160 sayfadir. Sonraki dönemlerde bu sayi 130 sayfaya iniyor. Maceraperest orijinal sayfa sayini koruyor yani. Bir süre sonra bu sayfa sayisi Italya'da oldugu gibi 114 sayfaya da ilnecek. Sanirimi 100'lü sayilarin birinde(umarim o günleri görürüz...) Yine maxi albümlerin yayinlandigi ciltlerde Italya'da da sabit bir sayfa sayisi anlayisi yok. Maceraperest'te orijinaline sadik bir edisyon izliyor(Maceraperest'in orijinaline sadik edisyonu laflarim sadece sayfa sayisi içindir, yoksa kapaklari rezil etmeleri, ciltleri orjinnalinden daha küçük basmalari yönündeki daha önceki elestirilerimi aynen koruyorum).

Sonuç olarak söyle bir bakildiginda eski ile yeni dönem arasinda ciddi edisyon farklari var. Ancak sanki yeni ve düzenli edsiyonlar okunup unutulurken eskiler karisikligindan midir bilinmez hep akilda kalmistir. Eski dönemlerdeki macera siralamalarini tartisirken akademik sohbet yapar gibi konusuruz hep. Oysa Lal'in su sayisindaki macera filanca sayiya refere eder türü sohbetler daha az sanki. Ilginç. Bunlarin hepsi birkimdir, kültürdür. Sahip çikmak lazim diye düsünüyorum.

Selamlar
Lami

[darkwood]

Konuyla ilgili geçmis ile günümüz arasinda bir köprü kurarak, degisik bir yönden isik tutarak bilgi veren sevgili Lamiye tesekkürler.
Yalniz maceralari önceden takip etmeyip bu seriyi biriktirenler ve koleksiyoncular için, Lal Özel seri 32 de Mesaj macerasi yarim kaliyor, Cilt 33 ilk sayfadan itibaren ise her cilt tam macerali Çiko maceralari basliyor.
Önceki dönemlerde basilan çizgiroman serilerindede karsimiza çikan bu durumda ayri bir muamma.
Yayinevleri sanki serilerde sayfa adetlerine sadiklarmis gibi, birde serilerin en son ciltlerinde yarim kalan maceralarin bulundugu serilerde mevcut. örnegin Atlantis Tay Büyük Albüm serisinde 41 nolu son ciltte Geçmisten Gelen Tebessüm adli macerasi yarim kalmisti. 
Çesitli nedenlerle yarim kalan seriler olabilir, serinin tutulmamasi , baski maliyetlerinin kurtarmamasi, maceralarin devaminin satin alinmamasi, gelmemesi, kapaklarin yaptirilmamasi veya yayinevinin çizgiroman çikartmayi birakmasi gibi bir çok neden olabilir. Fakat ayni seri içinde degisik sayfa adetleri ile kitap çikaran yayinevleri en son ciltte koleksiyonculari düsünerek macerayi tamamlayacak sekilde sayfa adetlerini arttirmalari gerekir diye düsünüyorum.

[Lami Tiryaki]

Martin Mystere büyük Albüm serisi 31+72'lik serinin tekrar basimidir. 72'lik serinin son 5-6 sayisi Büyük Albümlerde eksik kalmistir. Asil 72'likte baslayan Ölüm Denizi'nin yarim kalmasi ilginçtir. Bu maceranin tamamini okumak yillar sonra Lalkitap'in Özel serisinde nasip oldu. Daha ilginç örnekler de var. Mesela Tay'in Zagor büyük albümlerinin birinde-Darkwood'da Deprem galiba yanlis hatirlamiyorsam-öykü yarida kaliyor, bir sonraki sayida baska bir öyküye baslaniyordu. Allah bilir o anda devami olan sayinin malzemelerini bulamadilar filan bir sey oldu ve baska bir öyküyle devam ettiler. Ben bu Büyük Albüm vs serilerini pek sevmem. Uyduruk, tamami tekrar, bazi sayilarin kapaklarinin çikarilmasi vs tonla olumsuz yani vardir. Daima fasikül, sayi her neyse ilk yayinlanan versiyon bence en iyisidir. Tekrar basimlarda mutlaka bir seyler degisiyor orijinalligi kalmiyor serinin.

Yakin tarihten tuhaf bir örnek Aksoy Teks'lerin son sayisidir. 8. sayida baslayan Pilares'e Geri Dönüs isimli yaklasik 5,5 albüm süren uzun soluklu bu muhtesem maceranin son sayisi çikacagi sirada Aksoy batti, Teks'i Maceraperest devraldi. MP Aksoy'un kaldigi 391. sayi yerine orjinal 401. sayidan yayina basladi. Pilares'e Geri Dönüs macerasi ise 392. sayida bitiyor. Oldu mu sana hevesin kursakta kalmasi hadisesi? Arada kalan 8 sayi + 400. renkli sayiya mi yanarsin maceranin sonunun gittigine mi? Bir daha tekrar o sayilara geri dönüs te yok üstelik. Sonra ögrendikki Aksoy bu son sayiyi basmis ancak telif MP'e geçince piyasaya verememis. Neyseki MP bir güzellik yapip bu sayinin piyasaya veirlmesine razi oldu da sayiyi kurtardik.

Benzer bir örnek Lal-Aksoy geçisi sirasinda yasandi. Aksoy'un yayinlamasi gereken sonMartin Mystere 167 numarali Hedef Kiyamet sayisini, "Aksoy tarafindan basilmistir piyasaya çift sayi verilir" endisesiyle 168 numarali karindesen Jack ile baslanmistir. Yine bu sayi sonralari Özel seride bizlere sunulmustur.

Bu tür aksakliklarin güzel yanlari da var gerçi. Mesela Aksoy'un yayinladigi son Zagor sayilari, Korkunç Kesif(14) ve Ürkütücü Boyut(15) piyasaydayken, ayni aylarda Lal'den de Adalar Klani ve Kaptan Geceyarisi'nin almistik. Bayilerde iki yayinevi iki farkli Zagor görmüstük. Güzeldi...

Selamlar
Lami

[s.b]

Artık istikrarsız sayfa adetleri diye bir sorunumuz kalmadı. Hemen hemen bütün çizgiromanlarımız dobişko cilt olarak yayınlanıyor. Sadece yayınlarını aksatan birkaç yayınevi var.

[DAMPYR]

Dünya ne garip ,Eskiden tek tabanca olan Tay yayınevi ne çıkarsa kabulümüzdü şimdi ise orjinallerinin kaç sayı olduğunu bildiğimizden  eleştiri bile yapabiliyoruz.Sami beyin de dediği gibi dobişko ciltler bizi sayfa sayısı sorunundan kurtardı...

[s.b]

Eski zamanlara göre şu andaki standart çok yüksek. En basitinden, artık yayıncılar seri çizgiromanları orijinal sırasına göre yayınlıyorlar. Eskiden olduğu gibi bir sondan bir baştan karman çorman değil.

[darkwood]

Bu forumun hemen başındaki eski paylaşımlarımıza bakıyorum da; bu günkü duruma gelmemizde, enflasyonun ve okuyucu sayısının 1965-80'li yıllara göre oldukça düşmesinin ve bunların dışında başka faktörlerinde rol aldığını görüyoruz.
Çizgiroman çıkaran yayınevlerinin ortak hareket edememeleri sonucunda; buna bağlı olarak reklam, baskı maliyetleri ve dağıtım sorununu çözememelerinin yanında, tv, sinema, internet, cep tlf. v.s. gibi konularda teknolojinin ilerlemesi, hazır kitap okur kitlesinin ilgi alanlarını bu saydığımız farklı alanlara yöneltti. Bunlara paralel olarak yeni piyasa şartlarının oluşması ise kaçınılmaz oldu.
Özellikle son 5 yıl içinde yayınevlerinin ve yayınların çeşitlenmesinin yanında,  iletişimin ve bilgi paylaşımının artması, yayınlar konusunda oldukça bilgili az ama öz okuyucu kitlesinin ortaya çıkmasını sağladı. Yayıncılar baskı, depolama, genel gider ve dağıtım masraflarından olabildiğince kaçmak için, baskı adetini düşük tutup fiyatlı, kaliteli ve çok sayfalı yayınları okuyucunun isteği doğrultusunda çıkarmaya başladılar.
Bunun nedeni ise bu hali hazırda alışveriş yapan kitleye bir şeyler satıp az ama öz kar etmeyi hedeflemeleri oldu.
Yayınların böyle bir anda çok seriler halinde ve 3'er-5'er bir arada kalın ciltler halinde basımı sonucunda, korkarım önümüzdeki 5-6 yıl içinde çıkacak çok fazla bir yayın kalmıyacak. O zaman artık bu sayıların bol bol tekrar baskılarını yaparlar herhalde.