Muhalif Bir Karikatürist: Ratip Tahir Burak

[Tarkan Kurt]

Hayal Kahvem'in isteği üzerine Ressam,Karikatürist ve Çizgi Romancı Ratip Tahir Burak ve 1963 yılında basılan Barbaroslar adlı 4 ciltlik çizgi Roman'ı hakkında kısa bir derleme hazırladım umarım ilgi çeker:

Muhalif Bir Karikatürist: Ratip Tahir Burak

Ratip Tahir Burak  1904 yılında İstanbul'da doğmuş ve 1976 yılında vefat etmiştir. Karikatüristliği ağır bassa da  başarılı da bir yağlıboya ressamı olmuştur. Karagöz, Amcabey, Akbaba gibi dergi ve gazetelere siyasi yönü ağır basan karikatürler çizmiştir.



Devam edecek....

[Tarkan Kurt]

Muhalif kişiliğiyle öne çıkmış olan Ratip Tahir Burak Demokrat Parti iktidarı zamanında çizmiş olduğu "oldu da bitti maşallah" bant yazılı karikatürü yüzünden 485 gün hapis yatmıştır.
1950'li yıllarda DP'ye karşı yürüttüğü sert muhalefetin karşılığını 1960 Müdahalesi'nden sonra almıştır. Burak, 1960 Müdahalesi'nden sonra; yeni anayasayı yapmakla görevlendirilen "Kurucu Meclis"te üye; yeni seçilen TBMM'de ise İstanbul CHP milletvekili olarak karşımıza çıkmıştır. 50'li yıllarda, kişilere ve gündelik siyasi gelişmelere bağlı klasik siyasi karikatür anlayışını sürdüren Burak, on yıl boyunca gözü kapalı bir başkaldırının, alaycı ve kavgacı bir tutumun temsilcisi olarak karikatürler çizmiştir.
Karikatürlerindeki asıl güç "Demokrat Parti karşıtlığı"na dayanmaktadır. Yaptığı eleştiriler ise kaybedilmiş CHP iktidarını geri getirme çabasından öteye gidemez.
Yarattığı "koca göbekli, kalın enseli, dazlak kafalı, balta burunlu tip" de DP'nin iktidardan düşmesiyle anlamını yitirir.
1960'tan sonra iktidardaki bir partinin milletvekili olarak muhalif özelliğini de tamamen yitiren Burak, sanat hayatında büyük bir düşüş yaşar.
1977 yılındaki ölümüne kadar geçen sürede ise basında kendine yer bulmakta oldukça zorlanır ve Babıali'ye küskün biçimde hayata gözlerini kapatır.
(Mehmetefendioğlu ve Kayış, 2008: 49).

[Tarkan Kurt]

Ratip Tahir Burak bir dönem Atatürk portreleri çizip satarak geçimini sağladığını da ifade etmiş olup, çok başarılı Atatürk portreleri çizmiştir. Aşağıda ayaküstü bir kartona çizdiği Atatürk portresini ve yine çizdiği bir karikatürü görebilirsiniz.





Devam edecek...

[Tarkan Kurt]

Ratip Tahir Burak; Yeni İstanbul, Akşam ve Hürriyet gazetelerine tarihi çizgiromanlar hazırlamıştır. Bunlardan ilki 30 Nisan 1950'de Hürriyet Gazetesinde yayınlanmaya başlayan Barbaros'un Son Seferi olmuş, bunu bir Kırkpınar efsanesinin hayatını konu alan Koca Yusuf izlemiştir. İki farklı tür içinden tarihi temayı kendisine yakın bulan Burak, ertesi yıl Cem Sultan'a. başlamış, hemen ardından da Saray Kadınları başlıklı çizgiromanı yayınlanmıştır. 1969 yılına dek sürdürdüğü çizgiroman çalışmalarından 1953'den itibaren Bir Yemin Uğruna, alt yazısı bol Plevne ile Lale Devri başlıklı çalışmalarını bu tarihte transfer olduğu Yeni Sabah Gazetesine; 1955'de bant tarzındaki çalışmaları olan Selma ve Küçükbey'i Ulus Gazetesine; 1959'da Kırk Şehitler Kalesi; 1960'da Bize Barbaroslu Derler; 1963'de yine bir Kırkpınar başpehlivanın hayatını konu edinen Kara İbo; 1964'de İstanbul'un Fethi; 1965'de Hürrem Sultan; 1967'de bir Abdullah Ziya Kozanoğlu romanı uyarlaması olan Hilal ve Salip; 1968'de yine bir güreşçi olan Kara Ahmet ve nihayet 1969'da Timur ile 1970'de Timur ve Yıldırım başlıklı çizgiroman çalışmalarının tamamını ise Akşam Gazetesi için resimlemiştir. Burak, Özellikle tarihi çizgiromanlarını hazırlarken dönemin kılık kıyafetlerini gerçekçi çizmek için yoğun araştırmalar yapmıştır. 1953'de Hürriyet Gazetesinde çizmeye başladığı Bir Yemin Uğruna başlıklı çizgiroman, Ratip Tahir Burak'ın bu yayın organıyla aralarında çıkan anlaşmazlık sonucu Şahap Ayhan tarafından tamamlanmıştır. Burak'ın yayınlanmış onlarca çizgiroman çalışmasından sadece dört tanesi sonradan Barbaroslar adı altında albümleştirilerek Rakım Çalapala'nın sahibi olduğu Atlas Yayınevi tarafından 1963 yılında yeniden basılmıştır.



Ayrıca Ulus Gazetesinde çizdiği karikatürlerinden seçilerek hazırlanmış Karikatürcünün Şakaları adlı bir tek karikatür albümüyle, Hapishane Hatıraları adlı biyografik bir kitabı 1963'de yayınlanmıştır. Son çalışması olan Timur ve Yıldırım'I 1970'de çizerek dokuzuncu sanattaki kariyerine nokta koyan Burak; 1976 yılı başından itibaren Yeni Asır Gazetesinin ilavesi konumundaki Sarmaşık adlı magazinel bir günlük gazeteye Solak Reis başlıklı bir resimli roman yazıp çizmiştir. 1976 yılında vefat eden Burak'ın ölümünden on yıl sonra, 1986'da Günaydın Gazetesi Cem Sultan başlıklı çizgiromanını tekrar yayınlamıştır.

[Tarkan Kurt]

Hayal Kahvem Barbaroslar adlı 4 ciltlik çizgi roman'ı nerede bulabileceğini de sormuş. Gittigidiyor'da bir kaç kez rastlamıştım. Ancak 1963 basımlı ve genellikle şahıs ciltlerinden çıkarılarak satıldıkları için kondüsyonları çok iyi değildi. Bununla birlikte Nadir Kitap adlı sitede satışta görünüyor fakat fiyatı biraz yüksekçe yine de linkini veriyorum.

http://www.nadirkitap.com/barbaroslar-4-sayi-takim-ratip-tahir-burak-kitap1018617.html

[hanac]

Bu bilgilendirici yazı için çok teşekkürler.

Yeniden basılsa ilgi görür mü acaba ?

Cumartesi günü Fuat Bey'e uğradığımızda en az satılan çizgiromanların Korkut Bey ve Arslan Bey olduğunu söylemişti.

Demek ki herşey zamanında güzel.

[Tarkan Kurt]

Ben yeniden basılsa ilgi göreceğini zannetmiyorum. Eski eserlerin yeniden basılmasına karşı değilim, Tarkan ve Tolga'yı alıyorum, Korkut Bey ve Arslan Beyi de aldım, yeniden yayınlansa Kara Murat'ı da alırım ancak bence asıl olması gereken yayınevlerinin yeni yayınlar yayınlayabilme cesaretini göstermeleri , yazar ve çizerleri bu konuda teşvik etmeleri olsa gerek.

[Lami Tiryaki]

Bİr de Kültür Bakanlığı'nın 1996 basımı Bekir Erdem-Sedat Kaya ikilisine yaptırıp yayınlattığı Barbaroslar Cerbe'de vardır. Renklendirme ve çizimler vasattır.

Selamlar
Lami

[IMG]http://img64.imageshack.us/img64/174/barbaroslarcerbede135.jpg[/img]

[Hayal Kahvem]

Selam Tarkan Kurt

Kusura bakmayın olur mu? İnanın şimdi gördüm yazdıklarınızı. Şahane bir bilgilendirme olmuş Çok teşekkür ederim. Link vermişsiniz ya fiyatından korktuğum için henüz bakmadım
Ama bakacağım. Bakın iRatip Tahir Burak'ın hayatında iki illginç tesadüf var.. Ben bu bilgiyi Sunay Akın'ın bir kitabında okumuştum ve çok ilginç gelmişti bana.
Sonra Barbaroslar'ı çok merak ediyordum. Unutmuşum. Türk Çizgi romanları konu olunca aklıma geldi. Tarkan Kurt sahiden kapsamlı bir bilgilendirme yapmış.

                 

1904 doğumlu Ratip Tahir Burak, 1976'da vefat etmiş. Karikatürist ve çizgi roman ressamı diye tanıtılıyor vikipedi'de. Heybeliada'daki Denizcilik Yüksek Okulu'nu bitirmiş, Gülcemal adlı gemide hem çalışmakta hem de resim ve karikatür çizmektedir. Çizimlerini gören yolculardan biri ki o yolcu Lozan Konferansı'ndan dönmekte olan İsmet İnönü'dür, çalışmalarına Avrupa'da devam etmesini önerir karikatürcümüze. Dört yıllık kaptanlık hayatından vazgeçen Ratip Tahir Burak'a Paris yolu açılacaktır artık. Memlekete döndüğünde Demokrat Parti iktidarını sert eleştiren çizimler yapınca yargılanır ve Paşakapısı Cezaevi 16 ay kadar yeni ikametgahı olur. Buradaki gözlemlerini Hapishane Hatıraları adlı kitabında toplar.

                   

Sayısız kahramanlık çizgi romanları çizen, karikatür sanatımızın ustalarından Ratip Tahir Burak'ın hayatı ilginç tesadüfler de barındırır. Mesela dört yıl çalıştığı gemi Gülcemal 1899 yılında, Gemanic markasıyla New York limanına bağlı bir kış gününde, kömür almak için günlerdir beklemektedir. Üzerindeki buz tabakası gemiyi ağırlaştırır ve batar. Ratip Tahir Burak'ın eskiden çalıştığı, hakkında şiirler ve türküler yazılan, resmiyle pulları süsleyen Gülcemal artık bir batıktır. Bir ilginç durum daha yazmalıyım. Amerika'dan dönerken Atlas Okyanusu'nda bindiği geminin batmasıyla ölen ünlü güreşçimiz Koca Yusuf'u da yaşıyorken çizen Ratip Tahir Burak'tır. Bir karikatüristin hayatındaki iki batık durumu, ne tesadüf değil mi?

                       

[Tarkan Kurt]

Hayal Kahvem, güzel bir yazı olmuş, batık gemi olayı da çok ilginç.